Trybunał Sprawiedliwości jako obrońca porządku opartego na zasadach i wartościach
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Po Kongresie FIDE w Katowicach
Pod koniec maja 2025 r. odbył się w Katowicach XXXI Kongres Międzynarodowej Federacji Prawa Europejskiego (FIDE). Organizatorem było Polskie Stowarzyszenie Prawa Europejskiego (PSPE). Szczególnie zasłużeni dla zorganizowania i sprawnego przebiegu tej wielkiej imprezy byli, stanowiący Zarząd PSPE, prof. Maciej Szpunar, dr Krzysztof Pacuła, prof. Dagmara Kornobis-Romanowska i prof. Sylwia Majkowska-Szulc.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
After the FIDE Congress in Katowice
The XXXI Congress of the International Federation for European Law (FIDE) was held in Katowice, at the end of May 2025. It was organised by the Polish Association for European Law (PSPE). The PSPE Board members, including Professor Maciej Szpunar, Krzysztof Pacuła, Ph.D., Professor Dagmara Kornobis-Romanowska and Professor Sylwia Majkowska-Szulc, deserve special credit for the organisation and efficient course of this important event.
prof. Koen Lenaerts
Prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; profesor prawa Unii Europejskiej na Uniwersytecie w Leuven
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3227-5087).
Trybunał Sprawiedliwości jako obrońca porządku opartego na zasadach i wartościach
Marc van der Woude
Prezes Sądu UE.
Sąd UE w burzliwych czasach
Pobierz treść artykułu
dr Krzysztof Pacuła
Sekretarz i Członek Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Prawa Europejskiego; referendarz w gabinecie Pierwszego Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości UE (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4492-2360).
Polska prezydencja w FIDE
Powstała w 1961 r. Międzynarodowa Federacja Prawa Europejskiego (Fédération Internationale pour le Droit Européen, FIDE) zrzesza stowarzyszenia wywodzące się z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz spoza niej, które swoją działalność koncentrują na prowadzeniu badań nad prawem Unii i jej instytucjami oraz pragną przyczyniać się do ich rozwoju. Jednym z najbardziej znaczących przejawów działalności FIDE jest organizacja odbywających się co dwa lata Kongresów. Funkcjonowanie FIDE opiera się na sprawowaniu prezydencji przez stowarzyszenia będące członkami tej organizacji. Rolę prezydencji obejmuje na okres dwóch lat stowarzyszenie, które będzie gospodarzem najbliższego Kongresu FIDE. Przywilej organizacji Kongresu w 2025 r. przypadł Polskiemu Stowarzyszeniu Prawa Europejskiego. Objęło ono także prezydencję w FIDE na lata 2023–2025. Ten tekst ma na celu zarysowanie przebiegu polskiej prezydencji w FIDE i przedstawienie działań, które podejmowała ona w celu umacniania wiedzy o Unii Europejskiej i promowania idei integracji europejskiej. Wśród ambicji, które przyświecały prezydencji z Polski, wymienia on: demokratyzację procesu doboru tematów kongresowych; troskę o dialog międzypokoleniowy; otwarcie się na współpracę z szerokim kręgiem instytucji, organów i agencji UE i spoza niej; zapewnienie szerokiej reprezentacji tradycji prawnych oraz inspirowanie i wspieranie ukraińskiego środowiska prawniczego w jego zakończonych sukcesem staraniach o przystąpienie do FIDE.
Słowa kluczowe: FIDE, Międzynarodowa Federacja Prawa Europejskiego, Polskie Stowarzyszenie Prawa Europejskiego
Artykuł przedstawia wyłącznie poglądy autora.
dr Krzysztof Pacuła
Secretary General and Member of the Board of the Polish Association of European Law; legal clerk (référendaire) to the First Advocate General, Court of Justice of the European Union (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4492-2360).
Polish Presidency of FIDE
Established in 1961, the International Federation for European Law (Fédération Internationale pour le Droit Européen – FIDE) brings together the associations from both EU Member States and non-Member States, whose activities are devoted to the study and development of the law and institutions of the European Union. One of the most significant aspects of FIDE’s work is the organisation of biennial Congresses. FIDE’s presidency rotates among its member associations. The association that will host the upcoming FIDE Congress assumes the presidency for two years. The Polish Association for European Law organised the 2025 Congress and assumed the presidency of FIDE for the years 2023–2025. The aim of this article is to outline the course of the Polish presidency of FIDE and to present its initiatives to strengthen the knowledge about the European Union and to promote the idea of European integration. It lists the objectives of the Polish presidency as: democratising the process of selecting Congress topics; fostering intergenerational dialogue; opening up to cooperation with various EU and non-EU institutions, bodies, and agencies; ensuring a broad representation of legal traditions; as well as inspiring and supporting the Ukrainian legal community in its successful efforts to join FIDE.
Keywords: FIDE, International Federation for European Law, Polish Association for European Law
All opinions presented herein are solely those of the author.
Bibliografia/References
Byberg R., A Miscellaneous Network: The History of FIDE 1961–94, „American Journal of Legal History” 2017/57(2).
Laffranque J., FIDE – Uniting Great Minds of European Law: 50 years of the International Federation of European Law, „Juridica International” 2011/XVIII.
Nicola F.G., Mirroring Society’s Struggles. Storytelling at the European Court of Justice, https://verfassungsblog.de/mirro-ring-societys-struggles (dostęp: 23.06.2025 r.).
Pacuła K., Foreword [w:] EU Emergency Law. XXXI FIDE Congress |Katowice 2025 Congress Publications Vol. 1, red. K. Pacuła, Katowice 2025.
Rasmussen M., Revolutionizing European law: A history of the Van Gend en Loos judgment, „International Journal of Constitutional Law” 2014/12(1).
Vauchez A., Brokering Europe, Cambridge 2015.
dr Daniela Wybrańczyk
Adiunkt, Uniwersytet SWPS w Warszawie, Wydział Prawa, Katedra Prawa Prywatnego; radca prawny; członkini Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Rodzinnego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6961-5474).
Rozwód z orzeczeniem o winie małżonka odmawiającego współżycia fizycznego a prawo do poszanowania życia prywatnego – glosa do wyroku ETPC z 23.01.2025 r., 13805/21, H.W. przeciwko Francji
Wyrokiem z 23.01.2025 r., 13805/21, H.W. przeciwko Francji, Europejski Trybunał Praw Człowieka jednogłośnie stwierdził, że obowiązek małżeński i udzielenie rozwodu z powodu wyłącznej winy skarżącej nie były oparte na odpowiednich i dostatecznych podstawach, a sądy krajowe nie osiągnęły równowagi między sprzecznymi interesami, co zdaniem ETPC było wystarczające, aby stwierdzić naruszenie art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Można zatem przyjąć, że w ocenie ETPC orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy małżonki odmawiającej mężowi współżycia fizycznego stanowi naruszenie jej prawa do poszanowania życia prywatnego.
Słowa kluczowe: rozwód, odmowa współżycia fizycznego, wina, życie prywatne
dr Daniela Wybrańczyk
Assistant professor at the Department of Private Law, Faculty of Law, SWPS University in Warsaw, Poland; legal counsel; Member of the Codification Committee of Family Law (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6961-5474).
Divorce on Grounds of Fault of the Spouse for Refusing to Have Sexual Relations and the Right to Respect for Private Life – Commentary on the ECtHR Judgment of 23 January 2025, 13805/21, H.W. v France
In its judgment of 23 January 2025, 13805/21, H.W. v France, the European Court of Human Rights (ECtHR) held that the marital duty and granting the divorce, attributing fault solely to the applicant, had not been based on appropriate and sufficient grounds, and that the domestic courts had not struck a fair balance between the competing interests, which according to the ECtHR was sufficient to establish a violation of Article 8 of the Convention on the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. It can therefore be accepted that, in the opinion of the ECtHR, granting a divorce on the grounds of the wife’s exclusive fault for refusing to have sexual relations with her husband constitutes a violation of her right to respect for her private life.
Keywords: divorce, refusal to have sexual relations, fault, private life
Bibliografia/References
Andrzejewski M., Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (Dziecko – Rodzina – Państwo), Kraków 2003.
Appleton S.F., Antognini A., Sexual Agreements, „Washington University Law Review” 2022/99.
Banaszkiewicz B., „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny”. O niektórych implikacjach art. 18 Konstytucji RP, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013/3.
Bruguière J.M., Le devoir conjugal: philosophie du code et morale du juge, Recueil Dalloz 2000.
Czech B. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Piasecki, Warszawa 2011.
Czubik A., Prawo do prywatności w Travaux Preparatoires Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2009/7.
Dekeuwer-Défossez F., Impressions de recherche sur les fautes cause de divorce, Recueil Dalloz 1985.
Domański M., Wina rozkładu pożycia w prawie rozwodowym, Warszawa 2023.
Grzybowski S., Prawo rodzinne, Warszawa 1980.
Kopff A., Koncepcja prawa do intymności i do prywatności życia osobistego, „Studia Cywilistyczne” 1972/XX.
Krajewski R., Prawa i obowiązki seksualne małżonków. Studium prawne nad normą i patologią zachowań, Warszawa 2009.
Krajewski R., Prawne aspekty pożycia seksualnego małżonków, „Jurysta” 2004/9.
Mattiussi J., Le devoir conjugal: de l’obligation de consentir [w:] Envers et revers du consentement: la sexualité, la famille et le corps, entre consentement, contraintes et autonomie, red. M. Garcia, J. Mazaleigue-Labaste, A.D. Mornington, Paris 2023.
Mielnik Z., Prawo do prywatności (zagadnienia wybrane), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1996/2.
Niesiołowski J., Leges imperfectae w prawie rodzinnym, „Nowe Prawo” 1988/2–3.
Nowicki M.A., Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2007, Warszawa 2008.
Nowicki M.A., Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2010, Warszawa 2011.
Nowicki M.A. [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2021.
Pawlus M., Funkcje rodziny, „Fides et Ratio” 2016/3.
Piątowski J. [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, cz. 1, red. J. Piątowski, Ossolineum 1985.
Romańska M., Dobra osobiste i ich ochrona, Warszawa 2020.
Sitek B., Prokreacyjna funkcja małżeństwa. Przyczynek do studiów prawnoporównawczych nad związkiem prokreacji z małżeństwem, „Studia Prawnoustrojowe” 2006/6.
Smyczyński T., Prawa i obowiązki małżonków, „Studia Prawa Prywatnego” 2007/2.
Smyczyński T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Szlendak T., Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa 2011.
Szlęzak A., Alimenty po rozwodzie a wina w wywołaniu rozkładu pożycia, „Państwo i Prawo” 1989/7.
Szpunar A., O ochronie sfery życia prywatnego, „Nowe Prawo” 1982/3–4.
Tyszka Z., Socjologia rodziny w Polsce, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1990/3–4.
Warecka K., Rozwód z wyłącznej winy żony, bo nie chciała spełniać „powinności małżeńskiej”, narusza jej prawo do poszanowania życia rodzinnego. Omówienie wyroku ETPC z dnia 23 stycznia 2025 r., 13805/21 (H.W. przeciwko Francji), LEX 2025.
Wild M. [w:] Konstytucja RP. Komentarz. Art. 1–86, t. 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Winiarz J., Prawo rodzinne, Warszawa 1974.
Wybrańczyk D., Dobro dziecka a rezygnacja z orzekania o winie rozkładu pożycia małżeńskiego, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2024/23(3).
Wybrańczyk D., Zdrada małżonka a ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 listopada 2023 r., II CSKP 1401/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/9.
Zielińska E. [w:] Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Komentarz, red. E. Bieńkowska, L. Mazowiecka, Warszawa 2024.
dr Magdalena Półtorak
Adiunktka, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Prawa i Administracji, Instytut Nauk Prawnych
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0712-6509).
(Trzy) jaskółki, które wiosny jeszcze nie czynią, czy może jednak prawdziwy przełom w spojrzeniu TS na kwestię płci w sprawach azylowych? Spostrzeżenia na kanwie wyroków TS w sprawach C-621/21, C-646/21 oraz C-608/22 i C-609/22
Choć międzynarodowe i unijne prawo uchodźcze teoretycznie pozwala na interpretację uwzględniającą płeć, to jednak w rzeczywistości często nie zapewnia się odpowiedniej ochrony kobietom doświadczającym prześladowań właśnie ze względu na płeć. Kobietom uciekającym przed przymusowymi małżeństwami, przemocą domową lub uciskiem systemowym często odmawia się azylu z powodu niewystarczającej wiarygodności ich zeznań oraz braku jasności prawnej, na marginesie jedynie wspominając o wyzwaniach, z którymi mierzą się podczas samej procedury 1 . Podczas gdy organizacje międzynarodowe, takie jak choćby United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR, Biuro Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców) od dekad naciskają na interpretację przesłanek Konwencji dotyczącej statusu uchodźców 2 z 1951 r. z perspektywy płci, władze krajowe dostosowują się do tych wytycznych niezwykle powoli, często ostatecznie nie uznając kobiet za „szczególną grupę społeczną” uprawnioną do ochrony lub nie uznając nawet skrajnych form dyskryminacji ze względu na płeć za prześladowanie uzasadniające przyznanie im statusu 3 . W tym kontekście wydane w 2024 r. trzy wyroki Trybunału Sprawiedliwości, uwzględniające aspekt płci, stanowią prawdopodobnie punkt zwrotny w unijnym prawie azylowym. Zasygnalizowano tu bowiem bardzo potrzebną zmianę, ustanawiając precedens, który, chcąc faktycznie zapewnić szukającym ochrony międzynarodowej przymusowym migrantkom korzystanie w pełni z przysługujących im praw, musi zostać utrzymany, a nawet rozszerzony.
Słowa kluczowe: prawo azylowe UE, dyrektywa kwalifikacyjna, szczególna grupa społeczna, prześladowanie ze względu na płeć, uchodźczynie
dr Magdalena Półtorak
Assistant professor, University of Silesia in Katowice, Faculty of Law and Administration, Institute of Law, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0712-6509).
(Three) Swallows that Do Not Make a Spring or Perhaps a Real Breakthrough in the CJEU’s View of the Gender Issue in Asylum Cases? Remarks on the Basis of Judgements of the Court of Justice in Cases C-621/21, C-646/21, as well as C-608/22 and C-609/22
In theory, international and EU refugee law allows for a gendersensitive interpretation, but in reality, it often fails to provide adequate protection for women facing gender-based persecution. Women fleeing forced marriages, domestic violence or systemic oppression are often denied asylum due to insufficient credibility of their testimonies and a lack of legal clarity, not to mention the challenges they face during the procedure. While international organisations, such as the UNHCR, for decades have been pushing for an interpretation of the premises of the 1951 Geneva Convention from a gender perspective, national authorities have been extremely slow to adapt, often ultimately failing to recognise women as a ”particular social group” entitled to protection or failing to recognise even extreme forms of gender discrimination as persecution justifying their status. In this context, three judgments of the Court of Justice issued in 2024, acknowledging the gender aspect, probably represent a turning point in EU asylum law. This is because they refer to a much-needed change, setting a precedent that must be maintained or even extended if we want to actually ensure that migrant women seeking international protection fully enjoy their rights.
Keywords: EU asylum law, qualification directive, particular social group, gender-related persecution, refugee women
Bibliografia/References
Copeland E., Rare A., Opening in the Wall, The Growing Recognition of Gender-Based Persecution [w:] Problems of Protection: The UNHCR, Refugees, and Human Rights, red. N. Steiner, M. Gibney, G. Loescher, London 2003.
Danisi C., Dustin M., Ferreira N., Held N., Queering Asylum in Europe. Legal and Social Experiences of Seeking International Protection on grounds of Sexual Orientation and Gender Identity, Cham 2021.
Dustin M., Pathways to Refugee Protection for Women: Victims of Violence or Genuine Lesbians?, „Refugee Survey Quarterly” 2022/41(3).
Ertuna Lagrand T., A Further Step to Gender-Sensitive EU Asylum Law: The Case of ‘Westernised Women’, http://eulawanalysis.blogspot.com/2024/06/a-further-step-to-gender-sensitive-eu.html (dostęp: 28.03.2025 r.).
Ertuna Lagrand T., Nicolosi S., Rethinking Gender-Based Asylum: A Look at the Advocate General’s Opinion on Women Fleeing the Taliban, http://eulawanalysis.blogspot.com/2023/11/rethin-king-gender-based-asylum-look-at.html (dostęp: 28.03.2025 r.).
Grundler M., AG de la Tour’s Opinion in C-621/21: A Welcome Clarification on, or an Introduction of Unnecessary Obstacles to, Entitlement to International Protection for Women at Risk of Gender-based Violence?, http://eulawanalysis.blogspot.com/2023/05/ag-de-la-tours-opinion-in-c-62121.html (dostęp: 28.03.2025 r.).
Herrmann F.M., The 1951 Convention Relating to the Status of Refugees and Its 1967 Protocol, Oxford 2024.
Honkala N., „An Unhappy Interlude”: Trivialisation and Privatisation of Forced Marriage in Asylum-Seeker Women’s Cases in the UK, „Refugee Survey Quarterly” 2022/41(3).
Hooper L., Gender-based asylum claims and non-refoulement: Articles 60 and 61 of the Istanbul Convention (2019), https://edoc.coe.int/en/violence-against-women/8301-gender-based-asylum-claims-and-non-refoulement-articles-60-and-61-of-the-istanbul-convention.html (dostęp: 23.02.2025 r.).
Lemme V., CJEU Delivers Pivotal Decision on Women’s Rights and International Protection: Judgment C-646/21, Int’l J. Const. 3L. Blog, Jun. 25, 2024, http://www.iconnectblog.com/cjeudelivers-pivotal-decision-on-womens-rights-and-international-protection-judgment-c-646–21/ (dostęp: 23.03.2025 r.).
Markiewicz-Stanny J., Nowy Pakt o migracji i azylu – pomiędzy spójnością a fragmentacją prawa, „Europejski Przegląd Sądowy” 2025/2.
Möschel M., The EU Court of Justice strengthens women’s rights (Case C-621/21 WS), 24.01.2024, https://eulawlive.com/op-ed-the-eu-court-of-justice-strengthens-womens-rights-case-c-621–21-ws-by-mathias-moschel/ (dostęp: 28.03.2025 r.).
Nicolosi S., Ertuna Lagrand T., Setting, Gender-Based Asylum Straight: The Court of Justice’s Landing Point, http://eulawanalysis.blogspot.com/2024/10/setting-gender-based-asylum-straight.html (dostęp: 28.03.2025 r.).
Półtorak M., Realizacja standardów konwencji stambulskiej w zakresie wniosków o udzielenie azylu związanych z przemocą ze względu na płeć, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/8.
Querton C., One Step Forward, Two Steps Back? Interpreting ‘Particular Social Group’ in the European Union, „International and Comparative Law Quarterly” 2022/71(2), https://www.cambridge.org/core/journals/international-and-comparative-law-quarterly/article/one-step-forward-two-steps-back-interpreting-particular-social-group-in-the-european-union/BCB6BF97483BC-8F7409EEA43BE8DC356 (dostęp: 28.03.2025 r.).
Querton Ch., Non-State Actors of Protection and the Sliding Scale of Protection for Refugee Women, „Refugee Survey Quarterly” 2022/41(3).
Quiller-Doust J., CJEU: Women who are victims of gender-based violence can qualify for refugee status, https://freemovement.org.uk/cjeu-women-who-are-victims-of-gender-based-violence-can-qualify-for-refugee-status/ (dostęp: 28.03.2025 r.).
Raimondo G., Beyond Protection, Gender Equality in K, L (C 646/21), https://verfassungsblog.de/beyond-protection/ (dostęp: 28.03.2025 r.).
Staiano F., Article 60: Gender-based asylum claims [w:] Preventing and Combating Violence Against Women and Domestic Violence. A Commentary on the Istanbul Convention, red. S. De Vido, M. Frulli, Cheltenham–Northampton 2023.
Warin C., Gender in European Union Asylum Law: The Istanbul Convention as a Game Changer?, „International Journal of Refugee Law” 2024/36(1–2).
Warin C., Ilareva V., Vulnerability in the New Pact: an empty promise to protect, or an operational concept?, „EU Immigration and Asylum Law and Policy” 2024, https://eumigration-lawblog.eu/vulnerability-in-the-new-pact-an-empty-promise-to-protect-or-an-operational-concept/ (dostęp: 3.07.2025 r.).
Zaman A., Women who experience gender-based violence considered as belonging to a ‘particular social group’ and qualify for refugee status, https://www.cranbrooklegal.com/women-who-experience-gender-based-violence-considered-as-belonging-to-a-particular-social-group-and-qualify-for-refugee-status/ (dostęp: 28.03.2025 r.).
dr Agnieszka Franczak
Adiunkt, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Katedra Prawa Finansowego; doradca podatkowy
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X).
Transgraniczna wymiana informacji podatkowych a unijne prawa podstawowe – wprowadzenie i wyrok TS z 16.05.2017 r., C-682/15, Berlioz
Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z 16.05.2017 r., C-682/15, Berlioz Investment Fund S.A. przeciwko Directeur de l’administration des contributions directes 1 , dotyczyło prawa do skutecznego środka prawnego w przypadku nałożenia sankcji pieniężnej za niewykonanie decyzji administracyjnej nakazującej przekazanie informacji w ramach transgranicznej wymiany informacji podatkowych między krajowymi organami podatkowymi na podstawie dyrektywy Rady 2011/16/UE z 15.02.2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG 2 . Trybunał potwierdził, że osoba, której dotyczy środek przymusu, ma prawo do sądowej kontroli zarówno decyzji nakładającej karę, jak i legalności samego wniosku o udzielenie informacji. Wyrok wzmocnił gwarancje procesowe podatników w ramach unijnego systemu wymiany informacji podatkowych oraz podkreślił konieczność zapewnienia równowagi między wymogiem skuteczności współpracy administracji podatkowych a ochroną praw podstawowych.
Słowa kluczowe: wymiana informacji podatkowych, prawo do skutecznego środka prawnego, ochrona praw podatnika, Karta praw podstawowych, prawa podstawowe
dr Agnieszka Franczak
Assistant professor, Jagiellonian University in Kraków, Department of Financial Law, Poland; tax advisor
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X).
Cross-Border Exchange of Tax Information and EU Fundamental Rights – Introduction and the Judgment of the Court of Justice of 16 May 2017, C-682/15, Berlioz
The judgement of the Court of Justice of 16 May 2017, C-682/15, Berlioz Investment Fund S.A. v Directeur de l’administration des contributions directes, refers to the right to an effective remedy in case of imposing a pecuniary penalty for failure to comply with an administrative decision directing a person to provide information in the context of a cross-border exchange between national tax administration pursuant to Council Directive 2011/16/EU UE of 15 February 2011 on administrative cooperation in the field of taxation and repealing Directive 77/799/EEC. The Court of Justice confirmed that the person, who is the subject to coercive measures, has a right to the review by a court of both the decision imposing the penalty and the legality of the request for information. The judgment strengthened procedural guarantees of taxpayers within the framework of the EU system of exchange of tax information and emphasised the need to ensure balance between the effectiveness of cooperation between tax authorities and the protection of fundamental rights.
Keywords: exchange of tax information, right to an effective remedy, protection of the taxpayer’s rights, Charter of Fundamental Rights, fundamental rights
Bibliografia/References
Brzeziński B., Franczak A., Wymiana informacji podatkowych a ochrona praw podstawowych w sferze opodatkowania – wyrok TSUE w sprawie Berlioz (C-682/15), „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2019/17.
Franczak A., Obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych w świetle unijnych standardów ochrony praw podatnika [w:] Identyfikacja barier prawnych w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia, red. J. Glumińska-Pawlic, B. Przywora, A. Słysz, Warszawa 2020.
Franczak A., Prawo do skutecznego środka prawnego a transgraniczna wymiana informacji podatkowych. omówienie do wyroku TS z dnia 6 października 2020 r., C-245/19 i C-246/19, „Przegląd Podatkowy” 2020/12.
Franczak A., Zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w zakresie raportowania schematów podatkowych narusza art. 7 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 8.12.2022 r., C-694/20, Orde van Vlaamse Balies i in., „Przegląd Podatkowy” 2023/4.
Szczepanowska-Kozłowska K., Prawo do skutecznego środka prawnego i bezstronnego sądu – art. 47 Karty Praw Podstawowych w relacjach horyzontalnych – kilka uwag w związku z wyrokiem TSUE w sprawach połączonych C-585/18; C-624/18; C-625/18, „Palestra” 2020/5.
Szymacha A., Między prawem do rzetelnego procesu sądowego a zasadą zaufania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym wymiany informacji podatkowych na podstawie dyrektywy 2011/16/UE, „Roczniki Nauk Prawnych” 2022/XXXII(3).
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).