Refleksje na temat czynników „mrożących” europejski dialog prejudycjalny
dr hab. Aneta Łazarska
Autorka jest profesorem na Wydziale Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie i sędzią Sądu Okręgowego w Warszawie (ORCID: 0000-0001-8802-8160).
Refleksje na temat czynników „mrożących” europejski dialog prejudycjalny
Esej dokonuje oceny użyteczności i efektywności procedury prejudycjalnej w procesie transformacji sędziów krajowych w sędziów unijnych oraz diagnozuje współczesne zagrożenia dialogu na linii sądy krajowe – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trudności związane z praktyczną aplikacją prawa unijnego wynikają nie tylko z jego złożoności, ale niestety coraz częściej pojawiają się wewnętrzne przeszkody, ograniczające swobodę i niezawisłość sędziów w kierowaniu pytań prejudycjalnych. Na pierścieniu gmachu Pałacu Sprawiedliwości w Luksemburgu pojawiają się pierwsze pęknięcia, albowiem w niektórych państwach członkowskich wobec sędziów inicjuje się postępowania dyscyplinarne za wydane orzeczenia, co wywołuje efekt mrożący i grozi unicestwieniem dialogu na linii sądy – Trybunał. W następstwie tych zdarzeń Trybunał musi się liczyć także z problemami braku respektu dla jego orzecznictwa, co jest konsekwencją zagrożenia dla rządów prawa.
Słowa kluczowe: procedura prejudycjalna, postępowanie dyscyplinarne, sędzia unijny, praworządność, sądy niezawisłe i niezależne, efekt mrożący dialog partnerski
dr hab. Aneta Łazarska
The author is a professor at the Faculty of Law and Administration, Lazarski University in Warsaw, and a judge of the Regional Court in Warsaw (ORCID: 0000-0001-8802-8160).
Reflections about Factors ‘Chilling’ Preliminary Ruling Dialogue in Europe
This essay evaluates the usefulness and efficiency of the procedure of preliminary ruling referrals in the process of transformation of national judges into EU judges and diagnoses the contemporary threats to the dialogue between national courts and the Court of Justice of the European Union. The difficulties relating to the practical application of EU law result not only from its complexity, but, unfortunately, there appear more and more internal obstacles limiting the autonomy and independence of judges in making referrals for preliminary rulings. First cracks are beginning to appear on the Palace of Justice building in Luxembourg, because in some Member States disciplinary proceedings are initiated against judges for the judgments they issue, which has a chilling effect and threatens to cancel the dialogue between courts and the Court. As a result of these developments, the Court has to take into account the problems of lack of respect for its case law, which is a consequence of threats to the rule of law.
Keywords: procedure of preliminary ruling referrals, disciplinary proceedings, EU judge, rule of law, independent courts, chilling effect on partner dialogue
Bibliografia / References:
Ahlt M., Szpunar M., Prawo europejskie, Warszawa 2002.
Anderson D., References to the European Court, London 1995.
Arnull A., Judicial Dialogue in the European Union’ [w:] Philosophical Foundations of European Union Law, red. J. Dickson, P. Eleftheriadis, Oxford 2012.
Arnull A., The European Union and its Court of Justice, Oxford 2000.
Broberg M., Judicial Coherence and the Preliminary Reference Procedure: Article 267 TFUE as a Private Party Remedy for ensuring Judicial Coherence in Europe, „Review of European Administrative Law” 2015/2.
Brzeziński P., Unijny obowiązek odmowy zastosowania przez sąd krajowy ustawy niezgodnej z dyrektywą Unii Europejskiej, Warszawa 2010.
Dehousse R., The European Court of Justice, London 1998.
Koncewicz T. [w:] Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Larion I.M., The limits of the Court of Justice of the European Union’s jurisdiction to answer preliminary references, „Lex ET Scientia International Journal” 2016/1.
Lavranos N., Concurrence of Jurisdiction between the ECJ and other international courts and tribunals, cz. 1, „European Environmental Law Review” 2005.
Lenaerts K., Van Nuffel P., European Union Law, London 2011.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Pytać czy nie pytać? Hamletowski dylemat, „Rzeczpospolita” z 21.11.2018 r.
Martinez J., Towards an International Judicial System, „Stanford Law Review” 2003/56.
Pech L., Kochenov D., Strengthening the Rule of Law Within the European Union: Diagnoses, Recommendations, and What to Avoid, https://reconnect-europe.eu/wp-content/uploads/2019/07/RECONNECT-policy-brief-Pech-Kochenov-2019June-publish.pdf.
Pech L., Wachowiec P., 1095 Days Later: From Bad to Worse Regarding the Rule of Law in Poland, cz. 1, https://verfassungsblog.de/1095-days-later-from-bad-to-worse-regarding-the-rule-of-law-in-poland-part-i/.
Prechal S., Communication within the Preliminary Rulings Procedure: Responsibilities of the National Courts, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2014/1.
Romano C.P.R., The proliferation of international judicial bodies: The pieces of the puzzle, „New York University Journal of International Law and Politics” 1999/4.
Safjan M., Dlaczego dialog pomiędzy sądami bywa trudny? O barierach pytań prejudycjalnych, „Prawo w Działaniu” 2014/20.
Safjan M., Rządy prawa a przyszłość Europy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/8.
Safjan M., Rządy prawa nie mogą opierać się na heroizmie jednostek, https://oko.press/prof-marek-safjan-rzady-prawa-nie-moga-opierac-sie-na-heroizmie-jednostek-8-waznych-tez/ (dostęp: 10.05.2019 r.).
Safjan M., Düsterhaus D., The EU Citizens’ Right to have Rights and the Courts’ Duty to Protect it [w:] An Ever- Changing Union? Perspectives on the Future of EU Law in Honour of Allan Rosas, red. K. Lenaerts, J.-C. Bonichot, H. Kanninen, C. Naômé, P. Pohjankoski, London 2019.
Szpunar M., Komentarz do art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, LEX 2018.
Szpunar M., Procedura prejudycjalna z perspektywy unormowań kodeksu postępowania cywilnego oraz prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [w:] Pytanie prejudycjalne w orzecznictwie ETS. Funkcjonowanie procedury prejudycjalnej w Polsce, Toruń 2006.
Tridimas T., Knocking on heaven’s door: Fragmentation, efficiency and defiance in the preliminary reference procedure, „Common Market Law Review” 2003/1.
Wahl N., Prete L., The gatekeepers of Article 267 TFEU: On jurisdiction and admissibility of references for preliminary rulings, „Common Market Law Review” 2018/2.
Wallis D., Raport on the role of the national judge in the European judicial system, www.dianawallismep.org.uk/pages/Nationaljudge.html.
prof. dr hab. Jacek Gołaczyński
Autor jest sędzią Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Uniwersytet Wrocławski (ORCID: 0000-0002-3295-7099).
dr Marek Zalisko
Autor jest radcą prawnym, Uniwersytet Wrocławski.
Łącznik miejsca wykonania zobowiązania jako podstawa jurysdykcji szczególnej na gruncie rozporządzenia Bruksela I bis w sprawach przeciwko przewoźnikowi lotniczemu
Artykuł dotyczy dochodzenia przez pasażera roszczeń w sprawach transgranicznych przeciwko przewoźnikom lotniczym o odwołanie lotu, opartych na łączniku miejsca wykonania zobowiązania na gruncie rozporządzenia nr 1215/2012. Dokonanie przez pasażera wyboru jurysdykcji szczególnej opartej na łączniku miejsca wykonania zobowiązania powoduje, że zostaje wyparta jurysdykcja ogólna oparta na miejscu zamieszkania (siedzibie) przewoźnika lotniczego. W prawie unijnym reguły dotyczące jurysdykcji szczególnej na podstawie łącznika miejsca wykonania zobowiązania wynikające z art. 7 pkt 1 lit. b tiret drugie rozporządzenia nr 1215/2012 mają zastosowanie do roszczeń pasażerów przeciwko przewoźnikom lotniczym o odwołanie lotu przed sądem w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Łącznik miejsca wykonania zobowiązania umożliwia dochodzenie przez pasażera od przewoźnika lotniczego roszczeń wynikających z odwołania lotu. W takim przypadku łącznik ten stanowi podstawę do złożenia powództwa do sądu miejsca wykonania zobowiązania, co nie wyłącza złożenia powództwa do sądu miejsca zamieszkania (siedziby) przewoźnika lotniczego zgodnie z art. 4 w zw. z art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012. Dokonanie przez pasażera jako powoda wyboru jurysdykcji szczególnej ma dla niego charakter fakultatywny, gdyż autonomiczna decyzja pasażera w wyborze jurysdykcji szczególnej opartej na łączniku miejsca wykonania zobowiązania wypiera jurysdykcję ogólną opartą na miejscu zamieszkania (siedzibie) przewoźnika lotniczego określoną w art. 4 rozporządzenia nr 1215/2012.
Słowa kluczowe: jurysdykcja szczególna, łącznik miejsca wykonania zobowiązania, umowa przewozu lotniczego, roszczenia pasażerów przeciwko przewoźnikom lotniczym, rozporządzenie nr 1215/2012
prof. dr hab. Jacek Gołaczyński
The author is a judge of the Court of Appeal in Wroclaw, University of Wroclaw (ORCID: 0000-0002-3295-7099).
dr Marek Zalisko
The author is an attorney at law, University of Wroclaw.
Criterion of the Place of Performance of an Obligation as the Grounds of Special Jurisdiction under the Brussels I bis Regulation in Cases Against Air Carriers
The article concerns the pursuit of claims by passengers in cross-border cases against air carriers for flight cancellation based on the criterion of the place of performance of an obligation under Regulation No. 1215/2012. The passenger’s choice of special jurisdiction based on the criterion of the place of performance of the obligation causes displacement of the general jurisdiction based on the place of domicile (registered office) of the air carrier. In EU law, the rules on special jurisdiction based on the criterion of the place of performance of the obligation, resulting from Article 7(1)(b) second indent of Regulation No. 1215/2012, apply to passenger claims against air carriers for flight cancellation brought in courts of another Member State of the European Union. The criterion of the place of performance of the obligation enables the passenger to pursue claims against the air carrier resulting from flight cancellation. In such a case, this criterion constitutes the grounds for filing an action with the court of the place of performance of the obligation, which does not preclude filing an action with the court of the place of domicile (registered office) of the air carrier pursuant to Article 4 in conjunction with Article 63(1) of Regulation No. 1215/2012. The passenger's choice, as the claimant, of special jurisdiction is optional for them, because the passenger's autonomous decision as to the choice of special jurisdiction based on the criterion of the place of performance of the obligation displaces the general jurisdiction based on the place of domicile (registered office) of the air carrier specified in Article 4 of Regulation No. 1215/2012.
Keywords: special jurisdiction, criterion of the place of performance of an obligation, air carriage contract, passenger claims against air carriers, Regulation No. 1215/2012
Bibliografia / References:
Geimer R. [w:] Europäisches Zivilverfahrensrecht. Kommentar, red. R. Geimer, R.A. Schütze, München 2010.
Gołaczyński J., Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Gołaczyński J., Zalisko M., International civil procedure [w:] Private international law in Poland, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2019.
Junker A., Internationales Zivilprozessrecht, München 2016.
Kropholler J., Europäisches Zivilprozeßrecht. Kommentar, Frankfurt am Main 2005.
Leible S. [w:] Europäisches Zivilproßesrecht. Kommentar, t. 1, red. T. Rauscher, München 2006.
Peers S., EU Justice and Home Affairs Law, Oxford 2007.
Schlosser P., Brussels I and Protective Measures in the State to be Requested Subsequent to the Passing of Sentence in the State Origin [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Stadler A., Europäisches Zivilprozessrecht [w:] Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz. Kommentar, red. H.-J. Musielak, W. Voit, München 2017.
Świerczyński M. [w:] Jurysdykcja, uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2015.
Sznajder K., Pojęcie umowy i roszczenia wynikającego z umowy na tle regulacji europejskich dotyczących jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2005/2.
Sznajder-Peroń K., Rozstrzyganie sporów [w:] System Prawa Handlowego, t. 9, Międzynarodowe prawo handlowe, red. W. Popiołek, Warszawa 2013.
Trocha B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz do art. 730–1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych w świetle prawa wspólnotowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004/1.
Zalisko M., Instrumenty prawne w obszarze współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Wrocław 2011.
Zalisko M., Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych [w:] Meritum. Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2017.
dr hab. Joanna Wegner, prof. UŁ
Autorka jest sędzią Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz profesorem w Instytucie Badań Prawnoporównawczych i Interdyscyplinarnych, Zakładzie Komparatystyki Postępowania Administracyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: 0000-0003-2773-6651).
Wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości w trybie administracyjnym nadzwyczajnym
Artykuł porusza problem skutków prawnych stwierdzonej przez Trybunał Sprawiedliwości niezgodności przepisu prawa krajowego z prawem unijnym dla trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej. Pomimo postulatów doktryny ustawodawca nie zdecydował się na to, by – wzorem unormowań przyjętych w Ordynacji podatkowej czy Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – wprowadzić do Kodeksu postępowania administracyjnego stosowną przesłankę wznowienia procesu. Przeprowadzona analiza orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i uregulowań obcych potwierdza, że to instytucja wznowienia postępowania administracyjnego powinna stanowić adekwatne narzędzie procesowe w takim przypadku. Wskazana luka systemowa może być jednak wypełniona w drodze dynamicznej wykładni art. 145 § 1 pkt 7 k.p.a., jeżeli jako „zagadnienie wstępne” potraktujemy kwestię oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym.
Słowa kluczowe: wznowienie postępowania administracyjnego, zagadnienie wstępne, wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
dr hab. Joanna Wegner
The author is a judge of the Provincial Administrative Court in Warsaw and a professor at the Department of Comparative Administrative Procedure, Institute of Comparative and Interdisciplinary Research in Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz (ORCID: 0000-0003-2773-6651).
Enforcement of a Judgment of the Court of Justice in Extraordinary Administrative Procedure
There is no doubt that the Polish legislator has failed to regulate the effects of the judgment of the Court of Justice of the European Union on a final administrative decision. This does not mean, however, that an individual is deprived of the possibility of challenging a decision which turned out to be an act infringing EU law. The available regulations do provide for the construction of the necessary grounds for reopening the proceedings. This procedure seems to be an adequate mechanism to eliminate even acts that were previously subject to judicial review, and thus became final decisions. For this purpose, a dynamic interpretation of Article 145(1)(7) of the Code of Administrative Procedure and a broad interpretation of the phrase ‘preliminary issue’ are required.
Keywords: reopening of administrative proceedings, preliminary issue, enforcement of a judgment of the Court of Justice of the European Union
Bibliografia / References:
Czeszejko-Sochacki Z., Wznowienie postępowania jako skutek pośredni orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000/2.
Florjanowicz-Błachut P., Wpływ zasady lojalnej współpracy państw członkowskich UE na zasadę trwałości decyzji administracyjnej i powagę rzeczy osądzonej orzeczeń sądowych w świetle orzecznictwa ETS, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006/4–5.
Górski M., Glosa do wyroku TS z 6.10.2015 r., C-69/14, LEX 2016.
Hauser R., Drachal J., Tryby nadzwyczajne (art. 145–152, 154–157, 159, 161–162) [w:] Raport Zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016. Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017.
Kaczorowska-Ireland A., European Union Law, London–New York 2016.
Kaszubski M.P., Możliwość wznowienia postępowania administracyjnego z uwagi na późniejsze orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości – w świetle sprawy Kühne, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004/2.
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010.
Kmieciak Z., Wykonanie przez Naczelny Sąd Administracyjny w ramach kontroli instancyjnej wyroku Trybunału Sprawiedliwości. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 czerwca 2019 r., sygn. akt II GSK 5001/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/3.
Lenaerts K., Maselis I., Gutman K. [w:] EU Procedural Law, red. J.T. Nowak, Oxford 2014.
Niedźwiedź M. [w:] System Prawa Administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 3, M.P. Baran i in., Europeizacja prawa administracyjnego, Warszawa 2014.
Perez Fernandes S., The Khüne obligation under the Portuguese Code of Administrative Procedure – In search of a Euro-compatible solution, „UNIO – EU Law Journal” 2017/2.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Strzelec D., Wznowienie postępowania podatkowego w przypadku nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, Warszawa 2020.
Taborowski M., Wznowienie postępowania cywilnego ze względu na sprzeczność prawomocnego wyroku sądu krajowego z prawem wspólnotowym. Glosa do wyroku TS z dnia 16 marca 2006 r., C-234/04, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007/3.
Tavares Lanceiro R., O dever de anulação do artigo 168.º, N.º 7, do novo CPA e a Jurisprudência Kühne & Heitz [w:] Estudos em Homenagem a Rui Machete, red. P. Otero, C. Amado Gomes, T. Serrão, Coimbra 2015.
Trzciński J. [w:] Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999.
Woś T. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, LEX 2016.
Rafał Sokół
Autor jest aplikantem radcowskim w OIRP w Warszawie, absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. W latach 2019–2020 pracował jako prawnik w Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ORCID: 0000-0003-0562-1976).
Dopuszczalność wszczęcia postępowania karnego po wymierzeniu kary porządkowej pozbawienia wolności – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Artykuł porusza kwestię dopuszczalności prowadzenia postępowania karnego w sprawie naruszenia powagi sądu, za co uprzednio została wymierzona kara porządkowa pozbawienia wolności, w świetle przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Zdaniem autora obecnie obowiązujące w Polsce przepisy, w szczególności Prawa o ustroju sądów powszechnych, mogą prowadzić do naruszenia art. 4 ust. 1 Protokołu nr 7. W swoich najnowszych orzeczeniach Europejski Trybunał Praw Człowieka ujednolicił linię orzeczniczą oraz zastosował wykładnię gwarantującą możliwie najskuteczniejszą ochronę jednostki. Analiza orzecznictwa Trybunału prowadzi do wniosku, że postępowanie skutkujące wymierzeniem kary pozbawienia wolności powinno być uznane za postępowanie „karne” w rozumieniu EKPC. Późniejsze postępowanie karne będzie dotyczyć tego samego czynu, za który uprzednio orzeczono karę porządkową (idem factum), a duplikacja postępowań (bis) nie znajduje przekonującego uzasadnienia, pozwalającego przyjąć, że stanowi to kompleksową reakcję na ten sam czyn. W konsekwencji autor sugeruje, że optymalnym rozwiązaniem byłoby uchylenie art. 49 oraz art. 50 Prawa o ustroju sądów powszechnych.
Słowa kluczowe: kara porządkowa, prawa człowieka, ne bis in idem, ETPC, naruszenie powagi sądu, Prawo o ustroju sądów powszechnych
Rafał Sokół
The author is a trainee attorney at law at the Warsaw Bar Association of Attorneys at Law and a graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Lodz. In 2019-2020 he worked as a lawyer at the Registry of the European Court of Human Rights (ORCID: 0000-0003-0562-1976).
Permissibility of Initiating Criminal Proceedings after a Custodial Penalty Has Been Imposed in Contempt Proceedings: Remarks in the Light of ECHR Case Law
The article concerns the issue of permissibility, under the ECHR, of conducting criminal proceedings in the matter of contempt of court, for which a penalty of imprisonment has already been imposed. The author believes that the laws currently in force in Poland, in particular the Act on the System of Ordinary Courts, may lead to a violation of Article 4 of Protocol No. 7 to the ECHR. In its latest rulings, the ECtHR clarified its case law and applied an interpretation which guarantees the broadest possible protection of human rights. An analysis of the Court’s case law leads to the conclusion that proceedings concerning contempt of court should be regarded as ‘criminal’ proceedings under the Convention. Subsequent criminal proceedings will concern the same act, for which a penalty has already been imposed (idem) and the duplication of proceedings (bis) does not have a convincing explanation, which would enable us to assume that it constitutes a comprehensive response to the same act. Consequently, the author suggests that the optimum solution would be to repeal Articles 49 and 50 of the Act on the System of Ordinary Courts.
Keywords: penalty in contempt proceedings, human rights, ne bis in idem, ECtHR, contempt of court, Law on the System of Ordinary Courts
Bibliografia / References:
Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg reżimów odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
Lach A., Sankcje administracyjne i karne a zakaz podwójnego karania w świetle najnowszego orzecznictwa ETPCz i TS, „Prokuratura i Prawo” 2017/9.
Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym w ujęciu paneuropejskim, Białystok 2011.
Szwast M., Szwed M., Konstytucyjne aspekty kar porządkowych pozbawienia wolności, „Przegląd Legislacyjny” 2016/1.
Wróbel W. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, Komentarz do art. 53–116, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
dr hab. Michał Kowalski
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (ORCID: 0000-0002-4539-3579).
W oczekiwaniu na reformę Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 19.03.2019 r., C-163/17, Abubacarr Jawo przeciwko Republice Federalnej Niemiec
Glosa stanowi komentarz do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19.03.2019 r., C-163/17, Abubacarr Jawo przeciwko Republice Federalnej Niemiec. Komentowany wyrok wpisuje się w coraz liczniejsze wyroki Trybunału interpretujące wtórne prawo UE, które składa się na Wspólny Europejski System Azylowy (WESA). Jednakże wyrok Jawo nie jest tylko kolejnym wyrokiem dotyczącym szczegółowych aspektów stosowania i interpretacji tzw. rozporządzenia Dublin III jako kluczowego elementu WESA, ale dotyczy także samej jego istoty i możliwej ewolucji. Z tego powodu wyrok ten zasługuje na szczegółową analizę w szerszej perspektywie oczekiwanej reformy WESA.
Słowa kluczowe: Wspólny Europejski System Azylowy, rozporządzenie Dublin III, ochrona międzynarodowa, status uchodźcy, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
dr hab. Michał Kowalski
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0002-4539-3579).
Awaiting a Reform of the Common European Asylum System. Commentary on Judgment of the Court of Justice of the European Union of 19 March 2019, C-163/17, Abubacarr Jawo v. Bundesrepublik Deutschland
The text comments on the Court of Justice of the European Union judgment of 19 March 2019 in case C-163/17, Abubacarr Jawo v. Bundesrepublik Deutschland. The analysed judgment is part of the growing case law where the Court interprets secondary EU legislation that forms the Common European Asylum System (CEAS). Nevertheless, the judgment was not only yet another one delivered on technical aspects of the functioning and interpretation of Dublin III Regulation – the key element of the CEAS – but it also concerned the very essence and evolution of the CEAS. As such, it deserves detailed analysis in a broader perspective of the expected CEAS reform
Keywords: Common European Asylum System, Dublin III Regulation, international protection, refugee status, Charter of Fundamental Rights
Bibliografia / References:
Chlebny J. [w:] Prawo o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2020.
Dąbrowski P., Kowalski M., Rada do Spraw Uchodźców jako „sąd lub trybunał” w rozumieniu prawa Unii Europejskiej [w:] O prawach Człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Romana Wieruszewskiego, red. G. Baranowska, A. Gliszczyńska-Grabias, A. Hernandez-Połczyńska, K. Sękowska-Kozłowska, Warszawa 2017.
Dąbrowski P. [w:] Prawo o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2020.
De Bruycker P., Towards a New European Consensus on Migration and Asylum [w:] From Tampere 20 to Tampere 2.0: Towards a new European consensus on migration, red. P. De Bruycker, M. De Somer, J.-L. De Brouwer, „European Policy Centre” 2019.
Garlick M., The Dublin System, Solidarity and Individual Rights [w:] Reforming the Common European Asylum System. The New European Refugee Law, red. V. Chetail, P. de Bruycker, F. Maiani, Leiden 2016.
Jakulevičienė L., The Common European Asylum System [w:] From Tampere 20 to Tampere 2.0: Towards a new European consensus on migration, red. P. De Bruycker, M. De Somer, J.-L. De Brouwer, „European Policy Centre” 2019.
Kowalski M., Znaczenie art. 14 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka dla międzynarodowego prawa uchodźczego [w:] 70 lat Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, red. M. Florczak-Wątor, M. Kowalski, Kraków 2019.
Maiani F., The Dublin III Regulation: A New Legal Framework for a More Humane System? [w:] Reforming the Common European Asylum System. The New European Refugee Law, red. V. Chetail, P. de Bruycker, F. Maiani, Leiden 2016.
Strąk K., Pojęcie ryzyka ucieczki w prawie azylowym i imigracyjnym Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/3.
Strąk K., Reforma Wspólnego Systemu Azylowego – system dubliński [w:] O prawach Człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Romana Wieruszewskiego, red. G. Baranowska, A. Gliszczyńska-Grabias, A. Hernandez-Połczyńska, K. Sękowska-Kozłowska, Warszawa 2017.
Thym D., Judicial Maintenance of the Sputtering Dublin System on Asylum Jurisdiction: Jafari, A.S., Mengesteab and Shiri, „Common Market Law Review” 2018/2.
Vedsted-Hansen J., Reception Conditions as Human Rights: Pan-European Standard or Systemic Deficiencies [w:] Reforming the Common European Asylum System. The New European Refugee Law, red. V. Chetail, P. de Bruycker, F. Maiani, Leiden 2016.
Wróbel I.M., Extreme Material Poverty as a Negative Prerequisite for the Transfer of an Applicant for International Protection to the Competent Member State and for the Rejection of an Application for the Grant of Refugee Status as Being Inadmissible, „Review of European and Comparative Law” 2019/2.
dr Joanna Derlatka
Autorka jest adwokatem, adiunktem na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych w Zakładzie Prawa Cywilnego, Prawa Postępowania Cywilnego i Prawa Pracy Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (ORCID: 0000-0002-2633-4151).
Zakres jurysdykcji sądu państwa wykonania orzeczenia wydanego w sprawie alimentacyjnej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 4.06.2020 r., C-41/19, FX przeciwko GZ
Niniejsza glosa ma charakter aprobujący. Należy podzielić stanowisko Trybunału Sprawiedliwości, który orzekł, że „powództwo pozostające w ścisłym związku z postępowaniem w sprawie wykonania orzeczenia wydanego przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia i stwierdzającego wierzytelność alimentacyjną, takie jak powództwo przeciwegzekucyjne w sprawie w postępowaniu głównym, podlega – jak i sam wniosek o wykonanie tego orzeczenia – jurysdykcji sądów państwa członkowskiego wykonania”. Konkluzja ta wymaga dodatkowego komentarza uwzględniającego polskie przepisy o jurysdykcji krajowej.
Słowa kluczowe: jurysdykcja międzynarodowa, postępowanie egzekucyjne, powództwo przeciwegzekucyjne, egzekucja wierzytelności alimentacyjnych
dr Joanna Derlatka
The author is an advocate (Kielce Bar Association) and an assistant professor at the Department of Civil Law, Civil Procedural Law and Labour Law, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce (ORCID: 0000-0002-2633-4151).
Scope of Jurisdiction of a Court of the Member State of Enforcement of a Judgment Issued in a Maintenance Case – Commentary on Judgment of the Court of Justice 4 June 2020, C-41/19, FX v. GZ
The commentary is an approving one. One should agree with the Court of Justice that ‘an application that has a close link with the procedure for the enforcement of a decision given by a court of the Member State of origin and which established a maintenance claim, such as the application opposing enforcement at issue in the main proceedings, falls within the jurisdiction of the courts of the Member State of enforcement, as does the application for enforcement of that decision’. This conclusion requires an additional comment, taking into account the relevant provisions on jurisdiction in the Polish Code of Civil Procedure.
Keywords: international jurisdiction, enforcement proceedings, application opposing enforcement, enforcement of a maintenance claim
Bibliografia / References:
Adamek A., Frań-Adamek A. [w:] Komentarz do rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, red. A. Adamek, A. Frań-Adamek, LEX 2004.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1974.
Cudak A., Skarga na czynności komornika, Sopot 2015.
Derlatka J., Zasada sprawnej egzekucji sądowej jako element efektywnego wymiaru sprawiedliwości, „Zeszyty Naukowe KUL” 2017/3
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 6, Międzynarodowe postępowanie cywilne, red. T. Ereciński, J. Ciszewski, Warszawa 2001.
Hrycaj A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, Artykuły 1096–1217, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2013.
Jagieła J., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu egzekucyjnym [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Kornobis-Romanowska D., Skuteczność prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej w polskim porządku prawnym [w:] Egzekucja sądowa w świetle przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, red. A. Marciniak, Sopot 2016.
Lueks R., Die Vollstreckungsabwehrklage bei sittenwidrig erschlichenen und ausgenutzten Urteilen, „Zeitschrift für Zivilprozess” 1959/1–2.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019
Mądrzak H., Czynności egzekucyjne (analiza pojęcia) [w:] Komornicy jako organy egzekucyjne w nowych warunkach ustrojowych (poszukiwanie optymalnych rozwiązań), red. K. Korzan, „Problemy Egzekucji Sądowej” 1994/8.
Mik C., Wykładnia zgodna prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Olczak-Dąbrowska D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 506–1217, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Romańska M., Leśniak O., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Warszawa 2016;
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977.
Skierkowska W., Międzynarodowe postępowanie cywilne w sprawach alimentacyjnych, Warszawa 1972.
Szczurek Z., Egzekucja na rzecz wierzycieli zamieszkałych za granicą, „Palestra” 1989/4.
Torbus A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 5, Komentarz. Art. 1096–1217, red. A. Marciniak, Warszawa 2017, 2020.
Uliasz M., Komentarz do spraw z zakresu postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego, LexisNexis 2013.
Wengerek E., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, Warszawa 1972.
Wengerek E., Przeciwegzekucyjne powództwa dłużnika (powództwa opozycyjne), Warszawa 1967.
Zatorska J. [w:] Komentarz do rozporządzenia nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, red. J. Zatorska, LEX 2012.
dr hab. Jacek Chlebny, prof. UŁ
Autor jest sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego (ORCID: 0000-0002-4955-478X).
Przekroczenie granicy przez cudzoziemca zamierzającego złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 23.07.2020 r., sprawy połączone 40503/17, 42902/17 i 43643/17, M.K. i inni przeciwko Polsce
Komentowanym wyrokiem Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził naruszenie przez Polskę art. 3 EKPC, art. 4 Protokołu nr 4, art. 13 w zw. z art. 3 EKPC i art. 4 Protokołu nr 4 oraz art. 34 EKPC. Skargi zostały wniesione przez cudzoziemców, w stosunku do których zostały wydane decyzje administracyjne o odmowie wjazdu pomimo podejmowania wielokrotnych prób przekroczenia granicy i złożenia w Polsce wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej. Stwierdzone przez ETPC naruszenia były wynikiem wadliwej interpretacji i praktyki stosowania krajowych przepisów przez organy Straży Granicznej, co w konsekwencji uniemożliwiło cudzoziemcom złożenie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej. Polska nie wykonała także nałożonego na podstawie art. 39 regulaminu ETPC środka tymczasowego, w którym nakazano przyjęcie i rozpoznanie wniosków skarżących o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Słowa kluczowe: złożenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, decyzja o odmowie wjazdu na terytorium Polski, skuteczny środek odwoławczy od decyzji o odmowie wjazdu, zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców, odmowa wykonania przez Polskę zarządzonego przez ETPC środka tymczasowego
dr hab. Jacek Chlebny, associate professor of the University of Lodz
The author is a judge of the Supreme Administrative Court (ORCID: 0000-0002-4955-478X).
Border Crossing by a Foreigner Who Intends to Request International Protection. Commentary on Judgment of the European Court of Human Rights of 23 July 2020, 42902/17, Joined Cases 40503/17, 42902/17 and 43643/17, M.K. and Others v. Poland
In the commented judgment, the European Court of Human Rights found that Poland violated Article 3 ECHR, Article 4 of Protocol No. 4, Article 13 in conjunction with Article 3 EKPC and Article 4 of Protocol No. 4 and Article 34 ECHR. The applications were submitted by foreigners who were issued administrative decisions refusing entry despite their repeated attempts to cross the border and file applications for international protection in Poland. The violations found by the ECtHR were a result of defective interpretation and practice of application of domestic provisions by authorities of the Border Guard, whose consequence was preventing foreigners from filing applications for international protection. Poland also failed to implement the interim measure ordered pursuant to Rule 39 of the Rules of Court (of the ECtHR), whereby it was required to receive and examine the applicants’ requests for international protection.
Keywords: filing an application for international protection, decision refusing entry into the territory of the Republic of Poland, effective remedy to challenge decision refusing entry, prohibition of collective expulsion of foreigners, Poland’s refusal to implement interim measures ordered by the ECtHR
Bibliografia / References:
Chlebny J., Postępowanie o nadanie statusu uchodźcy, Warszawa 2011.
Chlebny J., Złożenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na granicy. Wyrok ETPC z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie M.A. i inni przeciwko Litwie (wniosek nr 59793/17), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/1.
Chróścielewski W., Hauser R., Chlebny J., Realizacja prawa do wszczęcia postępowania w sprawie o udzielenie ochrony międzynarodowej podczas przekraczania granicy [w:] Jednostka wobec władczej ingerencji organów administracji publicznej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Barbarze Adamiak, red. J. Korczak, K. Sobieralski, Wrocław 2019.
Dąbrowski P., Niedopuszczalność odmowy wjazdu cudzoziemca na terytorium RP bez wyjaśnienia, czy cudzoziemiec deklaruje wolę ubiegania się o ochronę międzynarodową. Glosa do wyroku NSA z dnia 20 września 2018 r., II OSK 1025/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/3.
Garlicki L., Zubik M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Kondak I. [w:] Konwencja o Ochronie Prawa Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 2, Komentarz do artykułów 19–59, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Kowalski M., Wnioski o ochronę międzynarodową składane na granicy – uwagi na tle środków tymczasowych zarządzonych wobec Polski przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/3.
Mikołajczyk B., Nie ma stref wolnych od praw człowieka – ochrona praw imigrantów na wodach międzynarodowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/1.
Pijnenburg A., From Italian Pushbacks to Libyan Pullbacks: Is HIrshi 2.0. in the Making in Strasbourg, „European Journal of Migration and Law” 2018/4.
Rogala R. [w:] Prawo o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2020.
Szklanna A., Ochrona prawna cudzoziemca w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Warszawa 2010.
dr hab. Monika Niedźwiedź
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
Sądowa kontrola aktów administracyjnych wydawanych w ramach postępowań administracyjnych złożonych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.12.1992 r., C-97/91, Oleificio Borelli SpA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich
Omawiane orzeczenie dotyczy istotnego i zarazem charakterystycznego dla administracji zintegrowanej sposobu podejmowania rozstrzygnięć w drodze tzw. złożonych postępowań administracyjnych. Istotą tego typu postępowań jest stosowanie prawa przy współudziale zarówno organów krajowych, jak i unijnej administracji sensu stricto (instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej). Współdziałanie ma miejsce zarówno w układzie wertykalnym (między organami administracji krajowej i unijnej), jak i między organami administracji państw członkowskich. Rezultatem tego współdziałania jest akt administracyjny, którego byt prawny jest determinowany specyfiką procedury, w której został przyjęty.
Słowa kluczowe: postępowania administracyjne złożone, sądowa kontrola, stwierdzenie nieważności
dr hab. Monika Niedźwiedź
The author is an assistant professor at the Chair of EU law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (ORCID: 0000-0002-4822-6119).
Judicial Review of Administrative Acts Issued in the Framework of Composite Administrative Procedures. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 3 December 1992, C-97/91, Oleificio Borelli SpA v. Commission of the European Communities
The discussed ruling concerns an important method of making decisions in the course of the so-called composite administrative proceedings, which method is characteristic of integrated administration. The essence of this type of procedure is the application of law with the participation of both national authorities and the EU administration sensu stricto (EU institutions, bodies or organizational units). The cooperation takes place both vertically (between national and EU administration bodies) and horizontally (between the administrative bodies of the Member States). The result of this cooperation is an administrative act whose legal existence is determined by the particularities of the procedure in which it was adopted.
Keywords: composite administrative proceedings, judicial review, annulment
Bibliografia / References:
Brito Bastos F., The Borelli doctrine revisited: three issues of coherence in a landmark rulling for EU administrative justice, „Review of European Administrative Law” 2015/2.
Cananea G. della, The European Union’s mixed administrative proceedings, „Law and Contemporary Problems” 2004/1.
Cassese S., European administrative proceedings, „Law and Contemporary Problems” 2004/1
Eliantonio M., Judicial Review in Integrated Administration: The Case of Composite Procedures, „Review of European Administrative Law” 2014/2.
Hofmann H.C.H., Composite decision making procedures in EU administrative law [w:] Legal Challenges in EU Administrative Law: towards an integrated administration, red. H.C.H. Hofmann, A. Türk, Cheltenham 2009.
Hofmann H.C.H., Multi-Jurisdictional Composite Procedures – The Backbone to the EU’s Single Regulatory Space, „SSRN Electronic Journal” 2019.
Wilbrandt-Gotowicz M., Zintegrowane z prawem Unii Europejskiej postępowania administracyjne, Warszawa 2017.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court
dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court
dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
