Schokken vs conjunctuurbewegingen
Economische en financiële schokken maken deel uit van het (bedrijfs)leven. Bovenop de natuurlijke deining van hoog- en laagconjunctuur moeten ondernemers afrekenen met onverwachte schokken, die vaak een hele sector of een geografische regio treffen.
Het verchil tussen hoog- en laagconjunctuur en de verhouding tot bedrijven die in zware moeilijkheden verkeren, is niet zo uitzonderlijk hoog. De bedrijven die falen als gevolg van laagconjunctuur hebben doorgaans voordien al structurele moeilijkheden.
Dat is anders bij schokken, waarbij telkens alle bedrijven uit een bepaalde sector of regio getroffen worden. Ook bedrijven die er financieel sterker voor staan voelen de schok. Voorbeelden zijn de oorlog in Oekraïne of de terroristische aanslagen van 2016 in Brussel. Dergelijke schokken hebben zware gevolgen voor een grote groep van bedrijven en gaven, direct of indirect, aanleiding tot een energiecrisis, torenhoge inflatie en een loonschok.
Hoe beweegt ons bedrijfsleven?
Oprichtingen
Het aantal oprichtingen is de voorbije tien jaar alleen maar gestegen. In 2020 kenden we een lichte daling als gevolg van de wereldwijde gezondheidscrisis. In 2021 vond er een serieuze inhaalbeweging plaats. De daling van 2022 is dan ook allerminst problematisch.
Stopzettingen
Daartegenover staat het aantal stopzettingen. In 2019 daalde het aantal stopzettingen spectaculair. Vanaf 2020 waren er weer meer vrijwillige stopzettingen. Een en ander heeft te maken met de gevolgen van de covid-crisis die zich in sommige sectoren pas later liet voelen.
Faillisementen
Het aantal faillisementen is nog een ander verhaal. We zien dat die tussen 2008 en 2019 sterk gestegen zijn (van 6.000 tot 10.000 per jaar). Tijdens covid viel het aantal faillissementen drastisch terug om evidente redenen: de overheid bood massale financiële steun. Het is pas sinds het najaar van 2022 dat de trend van de stijgende faillissementen weer zichtbaar is. Heel wat bedrijven die vóór de covid-periode al in moeilijkheden verkeerden, zijn finaal meegesleurd na corona. Andere bedrijven voelen pas nu de ware gevolgen van de crisis.
Nettogroei
In 2013, op het einde van de bankencrisis, was er nog een negatieve trend was wat betreft de nettogroei , maar sinds 2014 is het aantal nieuwe ondernemingen gestaag gegroeid (met uitzondering van 2018 en 2019). In 2022 is er wél een scherpe daling, en de verwachting is dan ook somber.
Prognoses 2023 en 2024
We verwachten dat het aantal faillissementen verder zal stijgen, als gevolg van de inhaalbeweging naar aanleiding van de gezondheidscrisis. Bovendien moeten de effecten van de loon- en de energiecrisis zich nog ten volle vertalen in de faillissementcijfers. Heel wat ondernemingen overwegen ook hun activiteiten tijdelijk of definitief te stoppen. Er is, met andere woorden, heel wat onzekerheid op de Belgische kmo-markt.
Het schokbestendigheidsmodel als wapen tegen de economische crisis
Schokken zijn per definitie onvermijdelijk, maar bedrijven kunnen zich er wel op voorbereiden. Eric Van den Broele (hoofd R&D Graydon Creditsafe) pleit ervoor dat kmo’s in financieel zekere tijden zogenaamde redundante reserves proberen opbouwen. Dat zijn ‘financiële overschotten’ die een middel kunnen zijn om onverwachte gebeurtenissen het hoofd te bieden. Ze verzekeren met andere woorden de continuïteit van de onderneming in moeilijke tijden, zonder een beroep te moeten doen op extra financiering of overheidssteun.
Het schokbestendigheidsmodel laat zien welke bedrijven een schok (een financiële, economische of andere crisis) kunnen opvangen en welke niet. Het meet de impact van de schok op basis van actuele feiten, waardoor we zien wat de overlevingskansen op de lange termijn van bedrijven zijn.
Belangrijk hierbij is dat kmo’s niet enkel hun eigen schokbestendigheid maar ook die van hun stakeholders in beschouwing nemen. Bedrijven kunnen hun eigen overlevings- en groeikansen maar kennen als ze die van het ecosysteem waarvan ze deel uitmaken kennen.
Wat kan u leren van economische crisissen
De afgelopen dertig jaar hebben we elke crisis opgelost door een hypotheek te nemen op onze kinderen en kleinkinderen, én op de ecosystemen van hun toekomst, stelt Van den Broele. Recente (economische) crisissen en schokken tonen overduidelijk waar de economische dynamiek van de afgelopen 30 jaar de mist in gaat.
We moeten weg van kortetermijndenken en snelle winst, ten voordele van duurzaamheid, en samenwerking binnen ecosystemen op de lange termijn.
Investeren in duurzaamheid
Crisissen en schokken zijn hét moment om te investeren in duurzaamheid, stelt Van den Broele. 2023 moet het jaar worden van ESG: Environment, Social, Government. Want investeren in duurzaamheid versterkt de autonomie en creativiteit van bedrijven en leidt tot langdurige samenwerkingsverbanden, waardoor ze beter gewapend zijn tegen schokken.
